آیا میدانید چه کسی آهنگ (ای ایران) سرود( ملی ) را طرح ریزی و به چه مناسبتی بود؟
در شهریور 1323زمانی که نیروهای انگلیسی و دیگر متفقین تهران
از خیابان های معروف شهر می گذرد.او مشاهده میکندکه بین یک
سربازانگلیسی ویک افسرایرانی بگومگو میشودوسربازانگلیسی،
کشیده محکمی درگوش افسر ایرانی می نوازد. گل گلاب پس از دیدنِ
این صحنه، با چشمان اشک آلود به استودیوی روح الله خالقی
(موسیقی دان) می رود و شروع به گریه می
کند.
غلامحسین بنان می پرسد ماجرا چیست؟ او ماجرا را تعریف می کند و
می گوید:کار ما به اینجا رسیده که سرباز اجنبی توی گوش نظامی
ایرانی بزند! سپس کاغذ و قلم را بر می دارد و با همان حال، می
سراید...
ای ایران ای مرز پرگهر
ای خاکت سرچشمه ی هنر
دور از تو اندیشه بدان
پاینده مانی و جاودان
ای دشمن! ار تو سنگ خاره ای من آهنم
جان من فدای خاک پاک میهنم...
همانجا، خالقی موسیقی آن را می نویسد و بنان نیز آن را می خواند و
ظرف یک هفته، تصنیف "ای ایران" در یک ارکستر بزرگ اجرا می
شود سرود «ای ايران» دقيقا در
27 مهر ماه سال 1323 در تالار
دبستان نظامی [دانشکدۀ افسری فعلی]و در حضور جمعی از چهرهای
فعال در موسيقی ايران متولد شد.شعر
اين سرود را «حسين گل گلاب»
استاد دانشگاه تهران سروده بود، و از ويژگیهای
آن، اول اين است که
تک‌تک واژه‌های به کار رفته در سروده، پارسی است و در هيچيک
از ابيات آن کلمه‌ای معرب يا غير پارسی وجود ندارد. سراسر هر سه
بند سرود، سرشار از واژه‌هاى خوش‌تراش پارسى است.زبان پاكيزه‌اى
كه هيچ واژه بيگانه در آن راه پيدا نكرده است،و با اين همه هيچ
واژه‌اى نيز در آن مهجور و ناشناخته نيست
و دريافت متن را
دشوار نمى‌سازد دومين ويژگی سرود «ای ايران»
در بافت و ساختار
شعر آن است،به‌گونه‌ای که تمامی گروه‌های سنی، از کودک تا
بزرگ‌سال می‌توانند آن را اجرا کنند همين ويژگی سبب شده تا اين
سرود در تمامی مراکز آموزشی و حتی کودکستان‌ها قابليت اجرا
داشته باشد و بالاخره سومين ويژگی ای که برای اين سرود قائل
شده‌اند، فراگيری اين سرود به لحاظ امکانات اجرايی است که به هر
گروه يا فرد، امکان می‌دهد تا بدون ساز و آلات و ادوات موسيقی
نيز
بتوان آن را اجرا کنند آهنگ اين سرود که در آواز دشتی خلق شده،
از ساخته‌های ماندگار«روح‌الله خالقی» است. ملودی اصلی و پايه‌ای
کار، از برخی نغمه‌های موسيقی بختياری که از فضايی حماسی
برخوردار است، گرفته شده اين سرود در اجرای نخست خود
به‌صورت کر خوانده شد.اما ساختار محکم شعر و موسيقی آن سبب
شد تا در دهه‌های بعد خوانندگان مطرحی همانند«غلامحسين بنان» و
نيز «اسفنديار قره‌باغی» آن را به‌صورت تک‌خوانی هم اجرا کنند.
(نگارنده شیرزاد
صفری)
